شتابدهنده (Accelerator) به نهادی گفته می‌شود که با هدف رشد سریع کسبوکارهای نوپا، خدماتی تخصصی نظیر آموزش، مشاوره، تأمین سرمایه اولیه و ایجاد شبکه ارتباطی حرفه‌ای ارائه میدهد.
این نهادها معمولاً به کسبوکارهای نوپایی که حداقل محصول اولیه (MVP) یا تیم کاری ثابت دارند، در یک بازه زمانی محدود (معمولاً ۳ تا ۶ ماه) امکانات لازم برای توسعه بازار و افزایش رشد کسب‌وکار را فراهم میکنند.
برخی از خدمات ارائه شده توسط شتابدهندهها شامل موارد زیر است:
- تأمین بودجه اولیه جهت توسعه محصول یا خدمت
- آموزش تخصصی در زمینه‌های کسب‌وکار، فناوری، بازاریابی و فروش
- شبکه‌سازی با سرمايه‌گذاران، مشاوران و متخصصان حوزه مربوطه
- فرصت ارائه ایده‌ها و محصولات به سرمایه‌گذاران و بازار هدف
- تاريخچه کوتاه شتابدهندهها در ایران و جهان
انواع شتابدهنده ها
1. شتابدهنده‌های عمومی یا جامع: شتابدهنده‌های عمومی بر حوزه خاصی تمرکز ندارند و هر شرکت نوپایی که شرایط ورود به مرکز را داشته باشد، میتواند به شتابدهنده پیوسته و مورد حمایت قرار بگیرد. این نوع شتابدهنده با نام “غیر تخصصی” نیز شناخته می‌شود.
2. شتابدهنده تخصصی: شتابدهنده‌های تخصصی یا عمودی(vertical) برخلاف شتابدهنده‌های عمومی بر روی یک یا چند حوزه مرتبط متمرکز هستند و روی زمینه های مشخصی فعالیت میکنند. این نوع موسسات روی بخش های مشخصی از کسب‌و کارها، مانند فناوری‌های ارتباطی یا فناوری پلیمر، متمرکز می‌شوند که باعث افزایش اثربخشی برنامه حمایتی شتابدهنده می‌گردد.
3. شتابدهنده مجازی: در سال های 2019 تا 2021 همزمان با شیوع بیماری کرونا و نبودن امکان ارائه خدمات به صورت حضوری، نوع جدیدی از شتابدهندهها با نام شتابدهنده‌های مجازی و یا آنلاین پدید آمدند. در این نوع از شتابدهنده ارائه فضا و خدمات به صورت فیزیکی وجود ندارد، اما ارائه تمامی فعالیت ها با همان کیفیت به صورت مجازی ادامه دارد. علاوه براین، شتابدهنده مجازی میتواند به نوعی شتابدهنده‌ی تخصصی باشد. برخی از شتابدهنده‌های حضوری بزرگ، مانند Y Combinator، نیز در صدد ارائه خدمات خود به صورت مجازی هستند.
4. شتابدهنده سازمانی: شتابدهنده‌های سازمانی، وابسته و یا متعلق به یک شرکت بزرگتر هستند و ماموریت شتابدهی، توانمندسازی و بالا بردن نرخ موفقیت و رشد شرکت های زیرمجموعه را بر عهده دارند.
5. شتاب دهنده دولتی: همانطور که از نامشان پیداست، این مراکز توسط دولت و یا سازمان‌های غیر انتفاعی ایجاد و مدیریت می‌شوند. تمرکز اصلی این نوع شتابدهندهها بر روی توانمندسازی و حمایت از طرح‌ها و ایده‌های نوآورانه می‌باشد.
امروزه، شتابدهندهها با ارائه خدمات تخصصی و طراحی برنامه‌های هدفمند، نقش مهمی در رشد، جذب سرمایه و تثبیت موقعیت شرکت‌های نوپا در بازار رقابتی ایفا میکنند.
شتابدهندهها مانند اردوگاهی فشرده برای رشد و توسعه عمل می‌کند و باعث تسریع فرآیند بلوغ و تجاری سازی شرکت می‌شوند. بسیاری از شتابدهندهها با سرمايه‌گذاران فرشته (Angel Investors)، سرمايه‌گذاران ریسک‌پذیر (Venture Capital)، کارآفرینان کارکشته و شرکت‌های بزرگ همکاری میکنند و با تامین سرمایه اولیه و شبکه‌سازی محیط و شرایط مناسبی برای رشد کسب‌وکار های نوپا فراهم میکنند.
شتابدهندهها در برای ارائه این خدمات هزینه‌ای دریافت نمی‌کنند، اما در ازای آنها شرکت باید بخشی از سهام خود را در اختیار شتابدهنده قرار دهد.
مزایای شتابدهنده
1. فضای کار اشتراکی: اکثر کارآفرینان تازه کار دسترسی به فضای کار ندارند و توان مالی تهیه آن را نیز ندارند، شتابدهندهها با توجه به نیاز شرکت‌ها فضای کار اشتراکی‌ای را در اختیار آنها قرار میدهد تا در آن فعالیت کنند.
2. منتورینگ یا مربیگری و مشاوره:
منتورینگ یا مربیگری (Mentoring) یکی از اصلی ترین خدمات در مسیر رشد کسبوکارهای نوپا است که توسط شتابدهندهها ارائه می‌شود. این فرآیند شامل انتقال دانش، تجربه‌های عملی و راهنمایی تخصصی توسط منتورها—یعنی کارآفرینان کارکشته، بنیانگذاران کسب‌وکار های موفق، سرمايه‌گذاران و متخصصان فنی و صنعتی—به اعضای شرکت نوپا است.
3. برنامه آموزشی:
شتابدهنده آموزش‌هایی در قالب سمینار‌ها، ورکشاپ و کارگاه‌ها و سخنرانی‌ها با هدف آموزش مباحث مهم و جدیدی که شرکت‌ها با آنها روبه‌رو می‌شوند ارائه میدهد. مباحثی مانند مسائل مالی، حقوقی، روابط عمومی (PR)، بازاریابی یا مارکتینگ، طراحی رابط کاربری (UI و UX) و …
4. شبکه سازی:
شبکه‌سازی (Networking) یکی از مؤلفه‌های کلیدی در موفقیت و رشد شرکت‌های نوپا است. این فرآیند به معنای برقراری ارتباط هدفمند با افراد، کسب‌وکار‌ها و گروه‌های فعال در حوزه‌های مرتبط با فعالیت شرکت است که موجب ایجاد و تقویت تعامل و شکل‌گیری همکاری‌های مؤثر خواهد شد.
مزایای شبیه‌سازی برای این شرکت‌ها عبارت‌اند از:
- ارتباط با شرکای بالقوه و مشتریان آینده
- تبادل تجربه و ایده با همصنفان و کارآفرینان موفق
- دسترسی به منابع مالی، اطلاعات تخصصی و فرصت‌های همکاری
- شناخت بهتر بازار هدف از طریق تجربیات فعالان حرفه‌ای
فرآیند رشد در شتابدهندهها
1.آگاهی و آشنایی با شتابدهنده: در اولین قدم نیاز است کارآفرینان از طریق تبلیغات، شبکه‌های اجتمایی، وب‌سايت‌ها یا سایر شرکت‌هایی که فرآیند شتابدهی را طی کرده‌اند با مراکز شتابدهنده و فرآیند رشد ارائه شده توسط آنها آشنا شوند.
2.درخواست پذیرش و انتخاب شدن: پس از آشنایی کارآفرینان اقدام به پیوستن به این مراکز کرده و پس از طی فرآیند بررسی و ارزیابی به شتابدهنده می‌پیوندد. هر شتابدهنده بر اساس سیاست‌ها و مقررات مخصوص به خود، فرایند و روند پذیرش متفاوتی دارد. اما معمولا طی این فرایند، اطلاعاتی در مورد کسب و کار، سوابق فعالیت تیم، نوع محصول، تحقیقات بازار و استراتژی و مدل کسب‌وکار (Business Model) درخواست می‌شود. معمولاً لازم است شرکت های نوپا نمونه محصول اولیه‌‌ای (MVP) از ایده خود برای ارزیابی داشته باشند.
3.دریافت حمایت و شتابدهی: بعد از پذیرفته شدن، شتابدهندهها به مدت کوتاهی، به طور معمول 3 تا 6 ماه، شرکت‌ها را در برنامه شتابدهی قرار داده و با ارائه خدمات و فعالیت‌های حمایتی، مانند شبکه‌سازی و منتورشیپ، چرخه رشد، بلوغ و تجاری سازی شرکت ها را تسریع می‌بخشند.
4.پایان شتابدهی و دمو دی:دمو دی پایان فرآیند رشد شتابدهنده است، در این روز شرکت‌هایی که فرآیند رشد خود را با موفقیت گذرانده‌اند فارغ‌التحصیل شده، محصول یا خدمت خود را به سرمایه‌گذاران، شرکت‌ها و رسانه‌ها ارائه می‌دهند و به مرحله‌ی جذب سرمایه‌های بزرگتر می‌رسند.
5.پس از دمو دی: پس از دمو دی، شرکت چرخه رشد خود را به طور کامل طی کرده، سرمایه مورد نیاز خود را تامین کرده و به سمت هدف های بزرگ حرکت می‌کند. در این مرحله کسب‌وکار از شتابدهنده مستقل شده و به شبکه فارغ‌التحصیلان آن می‌پیوندد.
شتابدهندهها را می‌توان به عنوان سکوی پرتابی برای شرکت‌های نوپا و نوآور تلقی کرد؛ این مراکز با ترکیب منابع مالی، آموزشی و ارتباطاتی فرآیند رشد شرکت‌های نوپا در زمان فشرده‌ای تسریع می‌بخشند.
شتابدهندهها با فراهم‌سازی فضای کار اشتراکی، منتورینگ تخصصی، برنامه‌های آموزشی هدفمند و ارتباط با سرمايه‌گذاران و شرکای راهبردی، به تیم‌های نوپا امکان می‌دهند که در مسیری درخشان قدم بردارند و در صورت موفقیت پس از چند ماه به بلوغ برسند. این مراکز با تبدیل چالش‌ها به فرصت‌های یادگیری و توسعه، نقش کلیدی در موفقیت کارآفرینان و افزایش پویایی فضای کسب‌وکار ایفا میکنند.
